WSTĘPNY WYWIAD DIAGNOSTYCZNY

Pierwsze spotkanie lekarza z chorym psychicznie pacjentem może nastąpić podczas krótkiego badania przesiewowego, ambulatoryjnego badania diagnostycznego, pobytu na oddziale ratunkowym lub konsultacji w sprawie farmakoterapii czy psychoterapii. Ten rzetelny podręcznik wszechstronnie, z odwołaniem do rozmaitych kontekstów, opisuje proces skutecznego prowadzenia wywiadu z dorosłym pacjentem w celu postawienia diagnozy.

Korzystając ze swoich doświadczeń w pracy z ponad 15 tysiącami pacjentów psychiatrycznych, James Morrison krok po kroku wyjaśnia, jak zbierać informacje na temat objawów pacjenta, jego życia osobistego i chorób w rodzinie, jak oceniać jego stan psychiczny, czynniki ryzyka oraz inne istotne kwestie. Uczy, jak budować zaufanie i relację terapeutyczną, oraz przedstawia najlepsze metody formułowania pytań diagnostycznych. Książka napisana przystępnym, gawędziarskim stylem zawiera wiele przydatnych przykładów i opisów przypadków.

Autor podaje najważniejsze zasady diagnozy różnicowej i tworzenia planu leczenia. Pisze o tym, jak informować o wynikach wywiadu pacjenta i jego rodzinę oraz jak ująć te wyniki w formie raportu. Aneksy obejmują szczegółowy, częściowo ustrukturalizowany wywiad, narzędzia pozwalające na dokonanie jego oceny, transkrypcję przykładowego wywiadu, raport pisemny oraz opracowanie przypadku.

Lektura obowiązkowa dla każdego specjalisty bez względu na długość stażu pracy. Nie znam żadnej innej publikacji, która mogłaby się równać z tym dziełem.
dr Robert L. Leahy, American Institute for Cognitive Therapy; Department of Psychiatry, Weill Cornell Medical College

Dzięki licznym refleksjom zawartym w tej książce moi obecni oraz przyszli pacjenci będą otoczeni lepszą, troskliwszą opieką.
dr Alana Iglewicz, Department of Psychiatry, University of California, San Diego

Spis treści

WSTĘP Czym jest wywiad?  17

Potrzeba zgromadzenia wszechstronnych informacji  19
Znaczenie doświadczenia  21

Rozdział 1. Pierwsze słowa i zapoznawanie się  23
Czynniki związane z czasem  23
Warunki, w jakich odbywa się rozmowa  27
Nawiązanie znajomości  29
Notowanie  30
Przykłady pierwszych wypowiedzi  32

Rozdział 2. Najważniejszy problem pacjenta oraz jego swobodne wypowiedzi  34
Pytania naprowadzające i nienaprowadzające  34
Pierwsze pytanie  35
Najważniejszy problem zdrowotny  36
Swobodna wypowiedź pacjenta  39
Obszary istotne klinicznie  41
Czas swobodnej wypowiedzi  41
Dalsze kroki  43

Rozdział 3. Budowanie dobrej relacji z pacjentem  44
Podstawy dobrej relacji  45
Ocena własnych odczuć  46
Zwracanie uwagi na sposób mówienia  48
Mówienie językiem pacjenta  50
Wyznaczanie granic  51
Wykazanie się swoją wiedzą  54

Rozdział 4. Wstępna faza wywiadu  56
Zachęty pozawerbalne  56
Zachęty werbalne  57
Dodawanie otuchy  59

Rozdział 5. Historia obecnej choroby  62
Aktualny epizod  62
Opis objawów  63
Objawy wegetatywne  64
Skutki choroby  65
Początek choroby i kolejność pojawiania się objawów  68
Stresory  69
Poprzednie epizody  71
Poprzednie leczenie  72

Rozdział 6. Zbieranie informacji na temat obecnej choroby  74
Sprecyzowanie celów wywiadu  74
Odnotowywanie wątków pobocznych  76
Stawianie pytań otwartych  77
Mówienie językiem pacjenta  77
Dobieranie właściwych pytań zgłębiających problem  79
Konfrontacje  81

Rozdział 7. Pytanie o uczucia  84
Uczucia negatywne i pozytywne  84
Dowiadywanie się o uczucia  86
Inne techniki  87
Dalsza analiza i poznawanie szczegółów  90
Mechanizmy obronne  91
Praca z pacjentami o silnych reakcjach emocjonalnych  92

Rozdział 8. Życie osobiste i społeczne  96
Dzieciństwo i okres dojrzewania  97
Dorosłość  102
Przebyte choroby  108
Przegląd funkcjonowania wszystkich układów organizmu  111
Dane dotyczące rodziny  112
Cechy osobowości a zaburzenia  113

Rozdział 9. Tematy wrażliwe  121
Zachowania samobójcze  122
Przemoc i zapobieganie przemocy  127
Nadużywanie substancji psychoaktywnych  130
Życie seksualne  135
Molestowanie seksualne  140

Rozdział 10. Kontrolowanie dalszej części wywiadu  143
Przejmowanie kontroli  143
Pytania zamknięte  145
Uczenie się wrażliwości  147
Momenty przejścia  148

Rozdział 11. Badanie stanu psychicznego pacjenta, część I: aspekty behawioralne  150
Czym jest badanie stanu psychicznego pacjenta?  150
Wygląd zewnętrzny i zachowanie  151
Nastrój  156
Przepływ myśli  159

Rozdział 12. Badanie stanu psychicznego pacjenta, część II: aspekty poznawcze  164
Czy trzeba przeprowadzać formalną ocenę stanu psychicznego pacjenta?  164
Treść myśli  166
Spostrzeganie  171
Świadomość i poznanie  179
Wgląd oraz rozsądek  188
Kiedy można pominąć badanie stanu psychicznego pacjenta?  189

Rozdział 13. Oznaki i objawy w obszarach pracy klinicznej  192
Psychoza  193
Zaburzenie nastroju: depresja  197
Zaburzenie nastroju: mania  201
Zaburzenia związane z nadużywaniem substancji psychoaktywnych  203
Problemy społeczne i osobowościowe  207
Trudności z myśleniem (problemy poznawcze)  212
Lęk, unikanie oraz pobudzenie  215
Dolegliwości somatyczne  219

Rozdział 14. Zakończenie rozmowy  222
Sztuka kończenia rozmowy  222
Przerwanie rozmowy przez pacjenta  224

Rozdział 15. Wywiad z osobami z otoczenia pacjenta  227
Uprzednia prośba o zgodę pacjenta  229
Wybieranie źródła informacji  230
O co pytać?  230
Rozmowa w grupie  233
Inne sposoby przeprowadzenia rozmowy  234
Rozdział 16. Napotykanie oporu  235
Dostrzeganie oporu  235
Dlaczego pacjenci stawiają opór?  237
Sposoby radzenia sobie z oporem  238
Zapobieganie powstawaniu oporu  245
Postawa badającego  246

Rozdział 17. Nietypowe i trudne zachowania pacjenta oraz inne kwestie  248
Brak precyzji  248
Kłamstwa  251
Wrogość  253
Możliwość zastosowania przemocy  257
Dezorientacja  260
Pacjenci w podeszłym wieku  261
Pacjenci w młodszym wieku  263
Inne kwestie i zachowania  264
Co zrobić, jeśli pacjent pyta…  276

Rozdział 18. Diagnoza i zalecenia  280
Diagnoza i diagnoza różnicowa  280
Wybór leczenia  283
Rokowanie  287
Zlecanie dalszych badań  290
Kierowanie na leczenie  291

Rozdział 19. Rozmowa z pacjentem na temat wniosków z wywiadu  294
Rozmowa z pacjentem  294
Rozmowa z rodziną  302
Działanie w przypadku odrzucenia planu  303

Rozdział 20. Informowanie innych stron o wnioskach z wywiadu  305
Raport na piśmie  305
Podanie diagnozy  312
Opracowanie przypadku  313
Raport ustny  316

Rozdział 21. Problemy z wywiadem   317
Świadomość, że coś poszło źle  318
Jak ustalić, co poszło źle  319
Co możesz usłyszeć (i co z tym później zrobisz)  320

Aneks A Podsumowanie pierwszego wywiadu  327

Aneks B Opisy wybranych zaburzeń  334
Zaburzenia nastroju  334
Zaburzenia psychotyczne  337
Zaburzenia wywołane używaniem substancji psychoaktywnych  341
Zaburzenia neuropoznawcze  341
Zaburzenia lękowe  343
Zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne  344
Zaburzenia stresowe pourazowe  345
Anoreksja  345
Zaburzenia somatyzacyjne  346
Zaburzenia osobowości  347

Aneks C Przykładowy wywiad, raport pisemny oraz opracowanie przypadku  352
Wywiad z pacjentem  352
Raport pisemny  371
Opracowanie przypadku  373

Aneks D Wywiad częściowo ustrukturalizowany  376
Wszystkie pytania przesiewowe  378
Zaburzenia nastroju  380
Zaburzenia lękowe i pokrewne  382
Zaburzenia psychotyczne  385
Nadużywanie substancji psychoaktywnych  386
Trudności z myśleniem (problemy poznawcze)  387
Dolegliwości somatyczne  388
Zaburzenia nawyków i popędów  390
Choroby w rodzinie  391
Od dzieciństwa po życie dorosłe  391
Problemy społeczne i osobowościowe  393

Aneks E Ocena twojego wywiadu  395

Aneks E Bibliografia i zalecane lektury  399
Książki  399
Artykuły  400
Inne źródła, z których korzystałem, pisząc tę książkę  402
Indeks  405