O UCZENIU SIĘ OD PACJENTA

Słowo wstępne  

Niniejsza książka stanowi bogate źródło wiedzy dla psychoanalityków i terapeutów (zarówno początkujących, jak i doświadczonych w zawodzie),   a także wielu innych specjalistów: lekarzy, pracowników socjalnych, doradców i wszystkich, którzy pragną lepiej poznać psychodynamikę relacji  służącej pomaganiu.

Kiedy poproszono mnie o napisanie słowa wstępnego, bardzo się ucieszyłem, ponieważ pamiętałem przedstawioną przez  tego autora niezmiernie ciekawą i owocną prezentację materiału klinicznego, w której szczegółowo opisał przebieg wewnętrznej superwizji.  Ta prezentacja (Rozdział 5) stała się zalążkiem niniejszej książki.

Wewnętrzna superwizja to proces autorefleksji dokonywany w trakcie sesji   terapeutycznej. Patrick Casement opisuje i demonstruje jej wartość oraz liczne zastosowania jako narzędzia monitorowania procesu terapeutycznego,   rozpoznawania tego, jak pacjent postrzega terapeutę, przewidywania możliwych konsekwencji różnorodnych interwencji terapeutycznych,  a także śledzenia ich konsekwencji. Następnie podaje przykłady wykorzystania wewnętrznej superwizji w trakcie analitycznego słuchania w celu  wyjaśnienia szeregu zagadnień klinicznych i technicznych, lepszego ich zrozumienia i sprawniejszego radzenia sobie z nimi.

Autor oferuje bogaty  zbiór przykładów, w tym ciekawe przypadki kliniczne, z których każdy stanowi nieocenione źródło wiedzy nie tylko dla adeptów psychoterapii, lecz  również dla wszystkich profesjonalistów pracujących psychodynamicznie z osobami potrzebującymi pomocy. Autor opisuje uczenie się na błędach,  szczególnie własnych. Jeśli psychoanalityk popełni błąd, może go wychwycić w procesie autorefleksji i niemal zawsze może też dokonać zmiany.

Wewnętrzna superwizja to swoisty kompas, który zawsze ułatwia wyznaczenie właściwego kierunku w spowitej mgłą sytuacji psychoanalitycznej.   Byłem pod wrażeniem tego, jak autor stawia czoła własnym błędom i unikom. Aby dokonywać takiej autorefleksji potrzeba odważnie mierzyć się  z własnymi porażkami, błędami i zaniedbaniami (niekiedy, co bardziej bolesne, nawet głupotą), być oddanym prawdzie, kierować się naukowym  zaciekawieniem, okazywać szacunek pacjentowi i mieć dużo pokory, a jednocześnie zachować tyle pewności siebie i wytrwałości, by kontynuować pracę.  I Patrick Casement to wszystko w sobie ma. Autor opisuje własną pracę z niezwykłą wręcz otwartością. Czytelnik zyskuje tym samym okazję, by przyjrzeć   się pracy psychoanalityka lub terapeuty, który zmaga się ze sobą i z pacjentem, usiłuje zrozumieć i wykorzystać różnorodne komunikaty oraz emocjonalne   wpływy, jakim podlega w procesie terapeutycznym.

To zaszczyt czytać świadectwo autora, który opowiada, jak uczył się od swoich pacjentów, by doskonalić  metody pracy z nimi. Nie zdawałem sobie sprawy, jak duży wpływ wywarła na mnie ta książka, dopóki nie uzmysłowiłem sobie, że – całkowicie nieświadomie  – zacząłem stosować opisane tu metody we własnej pracy psychoanalitycznej.

Nieżyjący już Wilfred Bion napisał kiedyś: „Nie mogę ci pomóc w sprawie jutrzejszej sesji.  Tylko twój pacjent może to zrobić”. Patrick Casement dowodzi, że to motto zawsze mu przyświeca w pracy.

Dr Arthur Hyatt Williams
psychoanalityk, członek Królewskiego Kolegium Psychiatrów,
dyrektor Londyńskiej Kliniki Psychoanalizy
12 kwietnia 1984

Spis treści

Słowo wstępne
Wprowadzenie
Podziękowania
1. Uwagi wstępne o uczeniu się od pacjenta
2. Wewnętrzny superwizor
3. Wewnętrzna superwizja Błąd i jego naprawa
4. Formy interaktywnej komunikacji
5. Słuchanie z perspektywy interakcyjnej Prezentacja kliniczna
6. Kluczowa dynamika pomieszczania
7. Trzymanie analityczne pod presją
8. Procesy poszukiwania i odkrywania w doświadczeniu terapeutycznym
9. W poszukiwaniu przestrzeniu Kwestia granic
10. Teoria odkryta na nowo
Dodatek 1
Wiedza i niewiedza: Winnicott i Bion
Dodatek 2
Kwestie poufności i ujawniania się terapeuty
Bibliografia